У Ніжнім Тагіле ўжо трэці год рэалізуецца федэральны праект «Чыстае паветра». Згодна з яго першапачатковым мэтам, да 2024 года ў горадзе павінен быць паменшаны сукупны аб'ём выкідаў шкодных рэчываў на 20% ад узроўню 2017 года.
На чарговай нарадзе з губернатарамі, віцэ-прэм'ер РФ Вікторыя Абрамченко, якая курыруе ва ўрадзе пытанні экалогіі, паставіла Ніжні Тагіл на другое месца па ступені выяўленасці аэрагенным рызык. Горш толькі ў Чэлябінску. Дадзенае ранжыраванне склаў Расспажыўнагляд па сукупнасці ацэнкі паказчыкаў, сярод якіх колькасць насельніцтва ў зонах ўздзеяння забруджвальных рэчываў, а таксама цяжар наступстваў для здароўя чалавека. Асновай жа сталі разлікі Росприроднадзора па забруджванні паветра.
Рэалізацыя федпроекта «Чыстае паветра» буксуе ва ўсіх 12 гарадах-удзельніцах і няма ўпэўненасці, што пастаўленыя мэты будуць дасягнуты. Сукупныя выкіды па ўсіх гарадах знізіліся на 71,9 тыс. Тон, што складае толькі 4,6% ад запланаваных да 2024 года 1,5 млн тон.
Кіраўнік Росприроднадзора Святлана Радзівонава на нарадзе распавяла аб прававых праблемах: зараз у дзяржавы папросту адсутнічаюць магчымасці як аператыўнага маніторынгу выкідаў, так і рэагавання на іх фактычнае змяненне. Ведамства не можа адсочваць аб'ёмы і склад выкідаў у рэальным часе, а адказнасць для прадпрыемстваў за парушэнне ўсталяваных квот фактычна адсутнічае. Справаздачнасці фармуюцца разліковым спосабам, што не адпавядае фактычным выкідах. Такім чынам, нават не вядомы рэальны аб'ём забруджвання ад прадпрыемстваў. Усе гэтыя пытанні патрабуюць заканадаўчага рэгулявання, а адпаведныя ініцыятывы спатыкаюцца аб прамысловае лобі.
Ёсць праблемы і з фінансаваннем: у 2020 годзе асвоена толькі 0,74 млрд рублёў з выдзеленых 17,46 млрд з-за таго, што рэгіёны не змаглі абгрунтаваць марнаванні ў рамках федпроекта. З-за гэтага і пандэміі ўлады вырашылі парэзаць яго: 54 млрд рублёў выдаткаў на «Чыстае паветра» было канфіскавана ў рэзервовы фонд ўрада. Такім чынам агульныя выдаткі на федпроект скараціліся больш чым у два разы - да 42,2 млрд. Прамыслоўцы таксама польностью не выконваюць свае абавязацельствы: «папяровыя» ўкладання забруджвальнікаў дасягнулі 279 млрд з абяцаных 495,7 млрд.
Закранула спадарыня Абрамченко і захапленне мясцовых уладаў аўтобусамі, якія закупляюць на сродкі федпроекта. Паводле яе слоў, праца па зніжэнні выкідаў, не павінна зводзіцца толькі да перакладу грамадскага транспарту на іншыя віды паліва і энергіі.
Ніжні Тагіл ўжо скарыстаў гэтую магчымасьць, купіўшы 17 аўтобусаў на газомоторного паліве. Але эфектыўнасць марнаванні сродкаў менавіта ў разрэзе экалогіі выклікае вялікія сумневы. Яны заменяць старыя Газэлі і ПАЗы, якія і так ужо працавалі на газе. Аднак купіць аўтобусы і даць справаздачу аб рэалізацыі экалагічнага праекта мясцовым чыноўнікам куды прасцей, чым рэальна працаваць з забруджвальнікамі.
І нарэшце фінальным ударам стаў ліпеньскі ўказ прэзідэнта аб нацыянальных мэтах развіцця Расіі да 2030 года. Гэтым дакументам рэалізацыя нацпраекта пераносіцца з 2024 на 2030 год, адначасова ўскладніўшы іх мэты. Так па "Чыстага паветры», трэба забяспечыць двухразовае зніжэнне выкідаў у гарадах удзельніках, але толькі да 2030 года. Мэта 20% да 2024 года фактычна адмяняецца.
У адпаведнасці з указам, ураду было даручана абнавіць пашпарты ўсіх нац- і федпроектов, але да гэтага часу гэтага зроблена не было. У выніку цяпер нават не вядома, якія мэты пастаўленыя як перад уладамі, так і перад бізнесам.