У той раз, пасля таго як бацька забраў мяне з садка, мы з ім выскачылі з аўтобуса на Камсамольскай і тармазнулі ў сінім драўляным будынку гастранома, што прама ля прыпынку, наўскасяк ад лазні, якая стаіць на сумежнай баку плошчы.
Вяленай рыбы ў гастраноме не было. Маленькае крэселка і марожанага - таксама. Таму, пакуль бацька, упёршыся грудзьмі ў край высокай стальніцы, завёў нейкі зусім нецікавы і сумны размову з незнаёмымі мне дзядзькамі, я заняўся даследаваннем гандлёвай залы гастранома на прадмет папаўнення ўласнай калекцыі палачак ад марожанага «Эскімо».
Часу на гэта ў мяне было больш чым, таму, калі той з прыяцелямі скончыў усе свае размовы, кішэні восеньскага паліто, а часткова і штаноў, былі набітыя палачкамі амаль пад завязку. Вечар атрымаўся. Калекцыйныя запасы чакала ўзмоцненае і аб'ёмнае папаўненне.
- Ну, што, танкісты? Заводзім маторы? І па лясах, па сопках, па вадзе ?! Да дому рухаецца? - Ур-р-ра! Заводзім. Чух. Чух-чух ... Р-ррр ... Р-ррр ... Р-р-ррр! - Э-ээ ... Глушы. Глушы матор! Як жа мы так? З пустымі рукамі, ці што? Трэба ж маме шакаладку купіць. Пайшлі. - Ма-Аме? .. А мне ?!
Але бацька, ужо не слухаючы, падкінуў ўверх, сабе на руку, і павярнуў у бок бакалейнай аддзела.
- Ого! А выбар у вас вельмі нават ... Ну, як, сынок, якую шакаладку купім маме? - А мне? - Да ладна табе. Вось сабе бы ты какую хацеў? Такую мы і маме ...
А што тут думаць? Без якога прамаруджання пальцам - да цёмна-сіняй плітцы, на якой дом з калонамі і канямі на даху і цётка ў стрёмно спадніцы, як па тэлевізары, калі перадачу сумную паказваюць, як бы пра лебедзя. Хоць ніякіх лебедзяў там і няма зусім. Толькі вось цёткі такія і дзядзькі скачуць, круцяцца і крыўляюцца ...
- Вось гэтую! Я ўжо спрабаваў. Памятаеш, мінулы раз на вакзале куплялі? Там унутры такія яшчэ маленькія-маленькія шоколадинки. Кожная ў фальгу завёрнутая. А ў шакаладцы - арэшкі. Смачна!
- Як жа не памятаць? Тады ты ўсё сам злопаў, а маме так і не прынеслі нічога. Вось зараз і аддамо ёй ...
Як ЕЙ? А мне?..
- Вось, чула, шэравокая? Нам «Натхнення» плітку ... Ды не дробязь ты, пакінь то срэбра сабе. Адвес і сваім чаго сладенького. Ну, не - так будуць! Трымай, Косцік. Так зразумеў? Як прыйдзем дадому - аддасі маме ...
Ага ... Як жа. Чакайце ... І праз губу, з запінкай:
- Не аддам ... Мая шакаладка ...
* * * Пасля светлага памяшкання магазіна цемра позняга вераснёўскага вечара здаецца непрагляднай. Добра, рэдкія ліхтары, што на плошчы і далей, ля чыгуначнага пераезду, сваімі маленькімі электрычнымі силёнками яшчэ спрабуюць нешта супрацьпаставіць насоўваецца ночы. Але атрымліваецца гэта ў іх дрэнна.
Святло маленькіх электрычных солнышек размыты касой сеткай дажджу, які нешта ціха і невыразна шэпча лужынах, суцэльным люстэркам залившим пустка, што цягнецца ад самага пераезду да баракаў нашага завулка.
Ліхтары ў пераезду засталіся за спіной. Цёмна. Толькі недзе далёка-далёка наперадзе, у першага бараку, пампуецца на слабым ветры белая электрычная кропка многоваттной лямпы вулічнага асвятлення.
Прагінаючыся пад бацькавай цяжарам, пляскаюць па лужынах дошкі тратуарнай насцілу. Шлёп-шлёп ... Кап-кап ... Гэта ўжо халодныя кропелькі дажджу за каўнер паліто. Хоць холадна, мокра, моташна і без іх ... І гэтак жа ціха, як дожджык, толькі не лужынах, а сабе пад нос:
- Не аддам ... Не аддам ... Мая шакаладка! Не аддам ... - Косця ... Ды як не аддасі? Мы ж маме купілі ... - Мне! Мая шакаладка. Не аддам ...
Моцна схапіўшы пад пахамі, зноў бацька - уверх і да сябе на руку. Цёмна, не відаць нічога. Але па голасе чуваць - злосны.
- Кось. Прыходзім дадому, аддаеш плітку шакаладу маме. Добра?
Ўцякла ў пяткі смеласці хапае толькі на тое, каб з цяжкасцю выціснуць з сябе:
- Н-н-не-е ... - Тады давай шакалад сюды. Давай давай…
Такая смачная плітка ўжо ў бацькі. І што гэта? Рука, на якой сядзець значна зручней, чым тупаць па мокрым дошках тратуара, крочыць, а тая, у якой шакалад ... Падобна на тое, назад ... Ф-ф-ф-у. І ледзь пазней, недзе далёка-далёка ў цёмнай і страшнай цемры пусткі ... Плюю-уух ...
- А? - Мы куплялі шакалад маме. Калі ты не хочаш яго аддаць ёй, то гэтую плітку ніхто есці не будзе. І ты таксама не будзеш ... - А-а-ааа ...
Здрадлівыя слёзы горкага расчаравання разам з халоднымі кропелькамі дажджу - па твары ...
- А-а-аа ...
* * *
І гэта «а-а-а а» - па ўсім пустцы. Па завулку - да самага бараку. А ў калідоры, дзе ўздоўж сцены стаяць яшчэ не патрэбныя санкі, збітыя самімі жыхарамі скрыні для захоўвання бульбы і іншай гародніны, ды амаль ля кожных дзвярэй на сцяне вісяць карыта і рабрыстыя дошкі для мыцця, яшчэ гучней, у голас ...
Каб мама пачула. І наругала. Навошта выкінуў? Як яе цяпер знойдзеш у такой цемры? І ў лужыне. Плюхнуўся-то. Не, не знойдзеш.
- А-а-аа ...
* * * У чатырохкутніку дзвярнога праёму - спалоханы твар мамы, якое ўсё бліжэй, бліжэй ... І вось ужо зусім побач. Ўпоравень з тваім. Вочы - у вочы. Цёплыя рукі прыціскаюць да сябе, а ў вачах, за шклом ачкоў, нямое пытанне:
- Што здарылася, сынку? - А-а-аа ... - Ды што ў вас здарылася, мужчыны? Толкам хто можа расказаць? - А-а-аа ...
І ўжо бацька, аднекуль зверху:
- Што маўчыш? Цябе ж пытаюцца? Нарабіў, так кажы. Сам расказвай ... - Н-н-ня я-а-аа ... Т-ты вы-ыбросил.
- Ды хто выкінуў? Што выкінуў? Куды? Сёння што можна ад вас дамагчыся ?! - Н-на п-пустцы ... Ш-шо ... Шо-колада-ку ... - Якую шакаладку?
- Мы табе плітку шакаладу ў «Сінема» гастраноме на Камсамольскай купілі. Сам, між іншым, выбраў, охломонищ-шчэ ... А табе аддаваць па прыходзе адмовіўся! Ну, я ...
- Ты і выкінуў? - А што? Хай скнара расце? Скнара-ялавічына салёны агурок. Па падлозе валяецца ... Ніхто яго не есць! Ніхто. - Ой, дуры-іла здаровая ...
* * * І ўжо пасля вячэры, укладваючы спаць, перад тым як накрыць коўдрай, нагнуўшыся і ў самае вуха:
- Сынок ...
Вочы шырэй і бровы ўверх ...
- Трэба было пагадзіцца з татам і прынесці шакаладку дадому. Я б потым ўсё адно ... Аддала яе табе ...
І цёплай, пахкай смачнымі оладушками шчакой - да тваёй шчацэ ...
Аўтар - Кастусь Кучар
Крыніца - ШколаЖизни.ру