Тое, што бабуля Валеры сапраўды ўсе праблемы ўмела вырашаць мірным шляхам, Стас яшчэ раз пераканаўся дні праз тры, калі яны ўдваіх з Валерык пайшлі ў краму.
Перайсці да пачатку аповеду
Купіць там патрабавалася ўсяго-то нічога: пару плаўленых сыркоў ды грамаў дзвесце цукерак для Аляўціны Сяргееўны, назва якіх Валерык адразу ж забыўся, як толькі апынуўся за брамкай і ўбачыў што мільганула ў траве шэра-карычневую яшчарку.
Стас таксама паспеў заўважыць востры хвост яшчаркі, таму хвілін дзесяць яны беспаспяхова спрабавалі знайсці яе ў густой траве і каля драўлянага плота, які як раз у тым месцы прымыкаў да дома. Пасля таго, як абодва зразумелі марнасць сваіх спробаў, яны рушылі ў кірунку да сельмага.
У гэты час міма іх на чорным мапедзе праехаў які жыў насупраць Мішка, які таксама з'яўляўся ў вёсцы выключна ў дачны сезон. Паколькі Мішцы было ўжо амаль чатырнаццаць гадоў, а выглядаў на ўсе шаснаццаць, ён бязбоязна рассякаў па вясковых дарогах на рыкаць і пускалі дым старым мапедзе, што дасталася яму ад дзеда.
Убачыўшы гэта, Стас з Валерык, не змаўляючыся, памчаліся за дымяще-траскотны машынай і сталі на бягу прасіць Мішку, каб ён іх пракаціў хаця б трошачкі. Але Мішка, быццам бы спачатку зменшыць ход, нечакана тузануў з месца так рэзка, што ў малых з дымавога адтуліны вылецелі велізарныя клубы шызага дыму, якое пахла бензінам.
Ад гэтага Стас з Валерык спачатку закашляўся, а затым, пакуль ішлі да крамы, церлі вочы, якім ад кантакту з дымам таксама ладна дасталася.
У краме з нагоды гарачага дня нікога не было. Валерык ўзяў два сырка у бліскучай ўпакоўцы і стаў глядзець на цукеркі, засяроджана згадваючы, якія менавіта з іх прасіла яго купіць Аляўціна Сяргееўна.
- Якія-то з жоўтымі кветачкамі, - шаптаў сабе пад нос Валерык, - а можа, ня з жоўтымі ... А можа, гэта і не кветачкі былі, а проста назва нейкае такое ўсё ў гарошак. Дакладней, пра кветачкі.
Так, мармычучы, але не да чаго і не дадумаліся, Валерык абраў ўпакоўку цукерак на сваё меркаванне, ды на здачу купіў яшчэ дзве жуйкі - сабе і сябру.
Стас, разгарнуўшы жуйку, спачатку уцягнуў у сябе яе клубнічнае-бананавы пах, а потым ужо паклаў цалкам у рот, падумаўшы пры гэтым, што яму-то ўжо бабуля ні за што не набыла б жуйку, таму што, на яе думку, гэта была «пустая трата грошай».
- Слухай, - тузануў ён за падол кашулі Валерык, - а цябе не будуць лаяць, калі ты не тыя цукеркі прынясеш?
Але Валерык нічога не адказаў, ён толькі адмоўна паківаў галавой і махнуў рукой: маўляў, пра якія ты тут яшчэ цукерках вядзеш гаворка, жуй жвачку і маўчы!
Тут Стас ўспомніў, што лес, дапыталі ў ружовай пакаванні яны купілі таксама без дазволу, і чамусьці трохі збаяўся ад такіх свавольных дзеянняў аднаго. Валерык жа накіроўваўся да хаты шырокім крокам, размахваючы паўпарожнім поліэтыленавым пакетам, у якім акрамя сыркоў і цукерак нічога не было, і, мяркуючы па ўсім, ні пра што не думаў і нічога не баяўся.
Калі яны праходзілі міма будкі, дзе, высунуўшы язык, драмала Веста, Валерык прыйшла ў галаву ідэя пачаставаць сабаку салодкім. Пакуль яны раздзіралі пакет, пакуль Валерык разгортваў цукерку, Стаса ўсё не пакідала неспакой, што і здачу яны без дазволу выдаткавалі, і цукеркі наогул не тыя купілі ...
- Баб! - зайшоўшы ў дом, закрычаў Валерык прама з парога. - Мы прыйшлі!
Аляўціна Сяргееўна, возившаяся ў кухні, адразу расплылася ва ўсмешцы:
- Прыйшлі, мае залатыя, ну, мыйце рукі, зараз кампоцікі вам свежага налью.
- Баб, - абыякава перапыніў яе Валерык, - а мы табе, здаецца, не тыя цукеркі купілі. Я забыўся, якія ты прасіла, і купіў, якія мне спадабаліся.
- Ну і што? - здзівілася Аляўціна Сяргееўна. - Што купілі, то і добра.
Пакуль Валерык са Стасам поркаліся сабе ля рукамыйніка, туга прывязанага да дрэва бечёвкой, Валерык, усё яшчэ жуючы жуйку, пракрычаў:
- Баб, а мы яшчэ на здачу гумку жавальную купілі!
І тут прыйшла чаргу дзівіцца Стаса.
Замест таго каб аблаяць ўнука, які, як цяпер сказала б яго бабуля, робіць усё па прынцыпе «што хачу, тое і кручу», Аляўціна Сяргееўна, заківала галавой і, як заўсёды, па-добраму вымавіла:
- Ну і малайцы. А навошта ты мне пра гэта расказваеш? Купілі - і купілі ...
Стас было замер, таму што яму за такія лішнія марнаванні зараз дасталася бы «па поўнай праграме», але бачачы, што Аляўціна Сяргееўна выйшла з хаты і накіравалася да куратніа з вялікай рондалем пакінутай ад сняданку кашы, ён хутка выцер рукі аб вісела побач ручнік, здзіўлена шапнуў:
- А я думаў, што яна цябе цяпер так лаяць будзе ...
- Ды не ўмее яна, - гэтак жа шэптам адказаў Валерык, - казаў жа табе. Што ты ўсё не верыш? Пайшлі ўжо кампот піць, забыўся, што нам на тэрасе дзве велізарных гурткі пакінулі?
А Стас, скасавурыўшы вочы ўбок куратніка, дзе Аляўціна Сяргееўна карміла курэй, падумаў, што раз яна так лёгка размаўляе з людзьмі (і нават з курамі, нязменна называючы іх «красунямі»), значыць, і ўся яе жыццё была такая ж лёгкая і спакойная. І што яна, гэтае жыццё, заўсёды ўсміхалася бабулі Валеры, як ім цяпер улыбалось зіхатлівае з нябёсаў сонца. А як жа інакш? Бо па яго мерках, яна заўсёды карысталася толькі «добрымі» словамі, такімі як «золатка», «сонейка», «лапочка», «дарагі ты мой». Здавалася, што нічога іншага яна і не ведала.
Стас, хоць і скончыў ужо другі клас, але ўсё ж быў яшчэ зусім маленькі, і не ведаў, колькі ўсяго на самай справе прыйшлося перажыць заўсёды што застаецца на добрым настроі Аляўціне Сяргееўне. Дарослыя ж наўрад ці б сталі дзяліцца з ім такімі сакрэтамі, якія маленькім дзецям ведаць не належыць.
Таму Стас не ведаў і не ведаў, што лёс далёка не заўсёды песціла Аляўціну Сяргееўну, і часам даводзілася ёй чуць у жыцці зусім не тыя словы, якія яна так часта прамаўляла і да якіх прывыклі ўсе яе дамачадцы і суседзі.
Стас зусім нічога не ведаў пра тое, што ў час пажару на нафтабазе, дзе Аляўціна Сяргееўна працавала пасля заканчэння тэхнікума, яна атрымала моцныя апёкі дыхальных шляхоў. Як доўга ляжала ў бальніцы, у якой ўрачы ледзь выходзілі яе, тады яшчэ зусім маладую.
Як пазней які нарадзіўся ў яе хлопчык - будучы тата Валерык - апынуўся вельмі слабенькім. Як сваякі шапталіся за спіной, гледзячы на кволага дзіця: "Не жылец», - і пры гэтым засмучаны пампавалі галовамі. А яна, не верачы ў гэтыя словы і спадзеючыся толькі на добрае, выходжвала яго, не спала па начах разам з мужам. Як уся яго зарплата парой сыходзіла на лекі для сына, пастаянна хварэюць, але які заставаўся для мамы такім дарагім, такім родным ...
А потым згарэў у іх дом, і як да яе, надыхацца падчас пажару дымам, вярнуліся сур'ёзныя ўскладненні. І зноў бальніца, бальніца, бальніца ...
Ужо пасля, калі сын падрос, ёй і зусім прыйшлося змяніць загазаваныя гарадскія вуліцы на цяжкую, але затое ў плане экалогіі больш чыстую вясковую жыццё. Так яна і стала жыць у вясковай хаце, які, дзякуючы працавітым рукам і пастаянным клопаце, стаў ўтульным.
Тое, што прыйшлося перажыць Аляўціне Сяргееўне, любога іншага чалавека проста б зламала, як тонкі дубчык. Але бабуля Валерык ня замкнулася на сыпаліся на яе, нібы з мяшка, праблемах. Ці то па натуры сваёй была вельмі стойкім і жыццярадасным чалавекам, ці то засвоіла ад бацькоў сваіх жыццёвы прынцып - ніколі не скардзіцца і не наракаць на лёс, а толькі выглядала яна заўсёды вясёлай.
І толькі гады быццам бы незаўважна дадавалі ёй маршчынкі на твары. Ды на галаве з кожным летам станавілася ўсё больш сівых валасоў. А яшчэ з нядаўніх часоў з'явілася ў яе нейкае непрыемнае ламата ў паясніцы. Але яна пра гэта ніколі нікому не казала.
А казала толькі тое, што чулі ўсе, хто прыязджаў да яе ў госці і хто жыў побач. Тое, што ўвесь час чуў і Стас, да якога Аляўціна Сяргееўна інакш як «мілы хлопчык" ці "мой лапочка» не звярталася.
Аўтар - Магдаліна Грос
Крыніца - ШколаЖизни.ру