Çukçi Çukçi Lorrawtats, Çukotow diýilýärdi. Wagt geçdi, öňki atlar diňe taryhy derejede saklandy, ýöne Çukotekiň guklarynyň özi we adaty abraýlaryna we adaty abutinanwarlar. Bu etnoslar dünýä dogmagy, ot, dini däp, dini, däp-dessurlar jemgyýeti bilen bilelikde taýpalaryň nesillerine degişlidir.
Ata-babalary ýaly döwrebap Çukçe iki görnüşe bölünip berilýär "Nuton" gazyrynyň sürüjine bölünip berilýär, sebäbi nemessi Aziýa awçylaryna we deňiz awçylaryna, senagatçy haýwanlaryna bölünýär. Chukçi it seleksierleri itleriň suwy, adamlaryň garly giňişliginden geçýän ýerleri köpeltmek isleýän ýörite kategoriýa hasaplanýar. Çukchi ady näme many berýär? Olaryň hekaýasy nähili boldy? Bu adamlaryň medeniýeti näme aýdyp biler?
Etnonim
"Çukçi" adaty "çukuri" bolmady. Şeýlelik bilen köp asyr ozal ruslar we emtotdanyň esasy ilatyna jaň edip başladylar. Gözlegçileriň pikiriçe, atylyşynyň ady Chadaotkanyň adwersinde "baý görüş" sözüni aňladýar.
Keýik sürüleri diýilýär. Thisöne aýdanyňda, aýdyşym ýaly, Çukukiniň göçürmesi we işiň görnüşinde tapawutly birnäçe topary bar. Mysal üçin, Itleri tagtalara at berýär ,sam tüssesini özbaşdak (terjime "deňiz" diýmekdir).
Emma Çukçi özüni özüne çekmek gaty eşidildi. Ýüň ýaly we "hakyky adamlar" terjime edilýär. Çukça ata-babalary hakyky eýeleriniň "ilatlarynyň" haltalaryna "ünsi çekdi.
Dilleriň aýratynlyklary
Bu halkyň medeniýeti garyşyk görnüşini, saýlap-amerikaly görnüşe degişlidir. Birnäçe rowaýat we ynanç degişli baglanyşyklary we demirgazyk Amerikanyň hindileriň däp-dessurlaryny tassyklaýar. Theürkmen bolsa deňiz kenary eteginiň üzüm görnüşi, deňiz taýpalarynyň tizlikli görnüşi Amerikan görnüşine degişlidir.
Coukty dilindäki dil meýilnamasynda Ithenman, Morfakow we Eskimoslar bilen baglanyşykly. Cukçi dili Naraçi Kamçatka dil maşgalasynyň biridir, paleoisian toparyna degişlidir. Çukotkadaky ruslaryň peýda bolan ruslarynyň peýda bolan garyndaşlarynyň bir sanyny we rowaýatlary we rowaýatlary ýatladýar, ýöne her bir tassyklap tassyklanan faktlar saklandy.
Munuň sebäbi, ýazmagyň bolmazlygydyr. Gyzykly enetköle soňky asyryň birinji ýarymynda, Çukbolk Çopan Çylbollynyň asyl ideografiki peşdiri döretmegi başardy.
Gynansagal ýazmaça görnüş, gynansak-da, giňden ýaýran kowmady, ýöne bu gün häzirki wagtda ulanylýar. Çukçi iň köp ýazmak üçin kriliki harplary ulanmagy makul bilýärler.
Çukçi sapaklary
Rus çukurynyň döredeninden ozal gysgaça kanagatlanmazdan gysga wagtyň içinde, soňra söwda çeşmesiniň bardygyny tassyklan naharyny ösdürip ýetişdirip bilerler. Youöne soraýarsyňyz: Meşhur keýik sürüleriniň adamlary öňem nähili ýaşady? Hemme zat ýönekeý - uzak wagtlap çukotdäki adamlaryň adaty eýesi aw awy awydyr. Deňiz kenaryndaky çukurynyň balykçylygydy. Deňiz haýwanlarynyň hasabyna ýaşadylar: möhürler, nerw, hoz we kitler.
Şeýle işler çynlakaý okuw we ep-esli fiziki güýçleri talap etdi. Mundan başga-da, Cukukki aýratyn aw usullary bardy. Mysal üçin, möhürlerinde, adamlar günde dynç edenlerinde kenarlara hüjüm etdiler. Cheastçyň hereketlerini öýkündäp, saýlanan haýwanlara hüjüm edenlerinden soň, Seko üçin möhürlenýär.
Adaty jaý
Hatda häzirki wagtda çukçi durmuşy birnäçe üzüm aýratynlyklaryny saklaýar. XIX asyryň ýesirleri, Keýder tohumlarynyň taýpalary 2-3 kabelde ýaşaýarlar. Olarda öri meýdanlary tükeniksizlik tükeni hökmünde çäksiz ýerleri çalyşmalydy.
Çukçi, häzirki wagtda gurulýan çukçi adaty ýaşaýyş jaýlary Yrariga. Bu tertipsiz polgonal görnüşiniň uly çadyry. Şeýle jaý, daşlaryň ýaşaýjylarynyň ýaşaýjylaryny goraýan keýgär derisi bilen ýykylýar. Çadyryň içinde, merkezde ot bar, ot bar. Bu ýer mukaddes edilip, çukçi özleri öz ýerlerinde öz öýlerine gatnaşýar, şonuň üçin näme we ýöremek, günüň asmanda herekete sebäpli günüň hereketine degişlidir.
Baýramçylyklar we din chukçi
Cuhi medeniýeti baýramçylyklar we dini däp-dessurlara has ajaýyp görkezildi. Esasy baýramçylyklar ýaşaýyş jaý gurluşy bilen baglanyşykly möwsümleýin dabaralar hasaplanan hasaplandy we wazenanyň aýlygy tagamynyň aýlygy bolsa, jebislik tagamynyň tagamy ýaly möwsümleýin dabaralar hasaplanýar.
Otyň gurbanlygy aýratyn rol oýnady. Gradadyň sowuk gyralarynda, adamlar Özlerini betbagtçylykly gyzlara has köp baha berdiler, şonuň üçin ot köplenç köplenç hezil edip, güýçli ruh, Güýçli ruh, Güýçli ruh, Güýçli ruh, Güýçli ruh, Güýçli ruh, Güýçli ruh, Güýçli ruh, Güýçli ruh, ähli dartgynly, el bilen ruhanly ruhuň içinde bolup görünýär.
Chukçi eşikleriň pikiriçe, eşik, titremäniň, dawa-jenjeliň bezegini bezemek üçin ulanylýandygynyň adaty nagyşlary Eskimo ýerlerinde ulanýandygynyň adaty nagyşlary esasynda ulanandygy üçin ulanylýar. Bu güne saklanýan asyl ynançlar animiziň däp-dessurlarydyr. Çukçi tebigat güýçlerine ybadat edýär, elementleri şeýle dörediň, mukaddes haýwanlar üçin hormat, mukaddes haýwanlar üçin hormatlaň (mysal üçin garga we aýy).
Çukukçiniň häzirki ýaşaýjylarynyň köp maşgalalary - ot ýakmak, ot ýakmak üçin ýörite howlara. Forseanamaga we pida ýaralanmak bilen baglanyşykly däp-dessurlarda ulanylýar we pida ýylylyk bermäge we şonuň üçin durmuşda hereket edýän marka ulymakda ulanyldy. Erkek aýal eşik geýmeli we öý işlerinde zenançylyk borçlaryny geýip, köp sanly taýpany durmuşa geçirdik
Cukççi ata-babalarynyň we goňşy taýpalarynyň urýan özboluşly adamlary özüne buýruk berýär. Çukotna awtonom etrabyna baryp gören syýahatçylar, bu ýerlerden gadymy dini we ýerli halklaryň gizlin bilimleri saklaýan ýörite reňk açandygyny bellediler.
Şaplanyşykda: Wlad, 2012 / © Jimmi Nelsonyň golaýyndaky Arktika çundagri, Demirgazyk gelen Nelsonyň golaýynda Demirgazyk Aktra çundra Artnik Tundraons / Jimmynelson.com