Guulihii sayniska ee ka dhaliya barashada dhulka iyo bannaanka banaanka ayaa bixiyay cadaymo badan oo muujinaya qaabkeeda wareega. Joogitaanka dusha sare ee meeraha, si aad u dareento inaysan macquul aheyn, iyo sidoo kale geedi socodka wareegga dhiirigelinta. Waa maxay dhererka dhulka korkiisa ah inuu fuulo, sidaa darteed indhahaaga si aad u aragto buufinkeeda?
Qaab dhul ah
Qeexitaanka qaabka meeraheena waxay kuxirantahay macnaha guud ee loo istcimaalo. Marka loo eego fikradaha casriga ah, dhulku wuxuu leeyahay qaab laf-dhabarta ah, celceliskeeduna waa 6371.3 km. Noocaani wuxuu ku habboon yahay xallinta howlaha ay ku shaqeyso oo aan loo baahnayn sax ahaanta, maxaa yeelay dhab ahaantii dhulku ma aha kubad dhammaystiran.
Meelaha Geons iyo Astunaunautics, ereyada kale waxaa loo isticmaalaa in lagu qeexo qaabka dhulka (Speroid) iyo Geroid, siday u kala horreeyaan. Speradoid wuxuu la xiriiraa nidaamka iskuduwayaasha iswada ee suufka, kaas oo loo istcimaalo in lagu go'aamiyo goobta walxaha dusha dhulka dushiisa.
Geoid waa foom ay dhulku yeelan lahaayeen, gebi ahaanba dabooli kara biyaha badda iyo saameynta xubnaha kale ee jannada. Xaqiiqdii, qaabka meeraha ayaa inta badan ka weecata geroid, si kastaba ha noqotee, wakiilnimo noocan oo kale ah waxaa loo isticmaalaa nidaamka iskuduwaha astronomical, badhanka iyo meelaha kale. Marka laga hadlayo dusha sare ee Geroid, meelaha dhaadheer waxaa lagu sameeyaa heerka sare ee badda.
Xaqiiqda xiisaha leh: Sanadkii 1956, Samuel Scatton wuxuu abuuray hay'ad saynis-saynis-saynis ah oo bulshada caalamka ah oo loogu talagalay dhulka. Taageerayaashiisu waxay ku adkaysanayaan fikradda ah in dhulka qaabku uu u egyahay disk fidsan, iyo wixii caddeyn ah ee dib-u-soo-celinta aysan u dhigmin xaqiiqada.
Waa maxay dhererka aad arki karto in dhulku wareego?
Qiyaasta ugu horreysa ee dhulku leeyahay qaab laf-dhabarta, waxaa weli jiray falsafayaal Griig ah oo Griig ah qarnigii VI qarnigii VI. e. Gaar ahaan, waxaa loo aaneeyey Pythagora iyo parmeno. Fikirka waqti badan oo lagula wareego cirka habeenkii, sida kaliya ee waqtigaas, habka wax lagu barto ayaa la isticmaalay, iyo hababka xisaabinta joomatariyada ayaa la isticmaalay.
Waxay ogaadeen in booska xiddigaha samada ay is beddeleyso. Haddii meeraha uu fidsan yahay, ka dib marka laga soo bilaabo meel kasta oo dusha sare ah ay suurtogal tahay in la dhawro isla markaana la dhawro isla tiirarkaas. Tusaalaha ugu yar waa orso weyn, taas oo aan macquul aheyn in la arko, ka hooseeya 25º dhan ee loo yaqaan koonfurta.
Ifafaale kale oo xiisa leh oo ay xustay Aristotle waa qorrax madoobaadka dayaxa. Waxay timaadaa goorta meeraheennu ku taallo qorraxda iyo dayaxa, oo ka soo xidha iftiinka. Isla mar ahaantaana, dayax-gacmeedka ayaa soo baxday koontada hadhkii uu dhulka ku dhacay. Qaabka qaabka kala duwan ee wareega ayaa ku dhaca dayaxa.
Si aad indhahaaga u aragto dhulkaaga dhulbara, waxaad u baahan tahay inaad kor u kacdo dherer gaar ah. Calaamadaha ugu horreeya ee foomka wareega ee foomka wareegga waxaa lagu arki karaa iyadoo lagu dul marayo buurta sare (qiyaastii 6000 m). Muuqaal ahaan, cirifka ayaa wali u muuqan doonta mid siman. Si kastaba ha noqotee, sawirku wuxuu qaadanayaa dhererka noocaas ah wuxuu gacan ka geysan doonaa inuu arko calaamadaha yar-yar - waa ku filan tahay in la isku dayo in la isku daro khadka toosan ee xariiqda toosan ee toosan.
Marka loo eego daraasadaha la sameeyay, qalooca dhulku wuxuu ku muuqdaa mid ka sareeya 10,000 m. Laakiin waqti isku mid ah, goobjoogaha waa inuu lahaadaa dulmar ugu yaraan 60. Nasiib darrose, joogitaanka diyaaradda rakaabka, oo celcelis ahaan celcelis ahaan u kacda dhererka noocaas ah, ma bixiyo dib u eegis ku filan. Si ay si cad u aragto qaabka laf-dhabarka ee meeraha, waxaa lagama maarmaan ah in la duulo 18-20 km dusha sare.
Teln Channel: https://kipmu.ru/. Is-qor, qalbi saar, ka tag faallooyinka!