Gamay nga kapin sa usa ka gatos ka tuig ang milabay wala'y bisan kinsa sa among planeta nga nahibal-an nga ang uniberso nagkalapad. Apan bisan pa sa tanan nga mga kadaut ug kasaypanan nga ang ikakaluhaan nga siglo nagdala sa tawo, kini nga siglo nga gimarkahan sa pag-uswag sa syensya ug teknikal. Alang sa usa ka dili katuohan nga mubo nga yugto sa panahon, nahibal-an namon ang bahin sa kalibutan ug sa uniberso nga labi pa kay sa kaniadto. Ang ideya nga ang atong uniberso nagpalapad sa miaging 13.8 bilyon nga tuig alang sa unang higayon nga gitanyag ang pisiko sa Phygesist sa Belgian nga si Gemes Lemeter kaniadtong 1927. Duha ka tuig ang milabay, ang American Astronoma Edwina Huble nakahimo sa pagkumpirma niini nga hypothesis. Nahibal-an niya nga ang matag galaksiya gikuha gikan kanamo ug kung unsa pa kini ang labi pa, ang labi ka paspas nga nahitabo. Karon adunay daghang mga paagi diin mahibal-an sa mga siyentista kung unsa kadali ang pagdako sa atong uniberso. Niini ang mga numero nga nakuha ra sa mga tigdukiduki sa proseso sa pagsukod, sa matag higayon nga makuha kini nga lahi. Apan ngano?
Ang pinakadako nga misteryo sa uniberso
Sama sa nahibal-an naton karon, adunay usa ka suod nga relasyon tali sa distansya sa galaksiya ug kung unsa kini kadali nga gikuha. Mao nga, ingnon naton, ang galaksiya sa gilay-on nga 1 megaparsec gikan sa among planeta (usa ka megaparsek gibanabana nga 3.3 milyon nga light nga tuig) gikuha sa usa ka tulin nga 70 kilometros matag segundo. Ug ang galaksiya nga medyo labi pa, sa gilay-on nga duha ka megaparsek, paglihok kaduha sa kadali (140 km / s).
Makapainteres, karon adunay duha ka mga nag-unang pamaagi aron mahibal-an ang edad sa uniberso o, sa usa ka siyentipiko, permanente nga Kapula. Ang kalainan tali sa duha nga mga grupo mao nga ang usa ka hugpong sa mga pamaagi giisip nga medyo suod nga mga butang sa uniberso, ug ang lain layo kaayo. Bisan pa, bisan kung giunsa gipahimuslan sa mga siyentista ang pamaagi, lainlain ang mga resulta sa matag oras. Naggawas kini, o naghimo kami usa ka butang nga sayup, o sa usa ka lugar nga layo sa uniberso adunay usa ka butang nga wala mailhi.
Sa usa ka pagtuon nga bag-o nga gipatik sa Airxiv.org Preprint Server, mga astronomo, nga nagtuon sa mga kasikbit nga mga galaksiya, nga gigamit ang usa ka smart nga pamaagi sa pag-uswag sa unahan (pag-usab sa kahayag Kini usa ka talagsaon nga ngalan, apan nag-uban kini sa usa ka ideya nga sa tinuud nga intuitive.
Gusto nga kanunay nga nahibal-an ang labing bag-ong balita gikan sa kalibutan sa syensya ug taas nga teknolohiya? Mag-subscribe sa among channel sa balita sa telegrama nga dili makalimtan ang bisan unsa nga makapaikag!
Hunahunaa nga nagtindog ka sa daplin sa kalasangan, sa atubangan sa kahoy. Tungod kay hapit ka kaayo, nakita nimo ang usa ka kahoy sa imong natad sa pagtan-aw. Apan kini balus sa usa ka pag-agay, ingon nga daghang mga kahoy ang motumaw sa atubangan sa imong mga mata. Ug ang labi ka labi ka mahabilin ka, labi ka daghan nga mga kahoy nga imong makita. Gibana-bana nga parehas nga butang ang nahitabo sa mga galaksiya nga nakita sa mga siyentipiko sa tabang sa mga teleskopyo, labi pa ka lisud.
Giunsa mahibal-an ang katulin sa pagpalapad sa uniberso?
Aron makuha ang maayo nga mga estadistika, ang mga astronomo nagtan-aw sa mga galaksiya, nga nahimutang hapit sa yuta, mga 300 milyon nga light nga tuig ug nagkaduol. Bisan pa, nagtan-aw sa mga galaksiya, kinahanglan nga tagdon ang abug, mga galaksiya sa background ug star clusters, nga makita sa mga imahe nga nakuha sa usa ka teleskopyo.
Makapaikag kini: Giunsa ang pagpangita sa NASA alang sa ngitngit nga enerhiya?
Uniberso Schitra. Sukad sa 1990s, nakita sa mga astronomo nga ang layo kaayo nga mga bituon sa pagsabog kanunay nga nahimutang, nga nagpakita sa yano nga mga sukod. Gipangunahan kini nila sa ideya nga ang uniberso karon nagkadako nga mas paspas kaysa kaniadto, nga, sa baylo, nagdala sa pagdiskobre sa mga madulom nga kusog.
Ingon nga gisulat sa mga tagsulat sa siyentipiko nga buhat, kung gitan-aw naton ang layo kaayo nga mga butang, nakita naton kini sama kaniadto nga ang uniberso bata pa. Kung ang katulin sa pagpalapad sa uniberso nagkalainlain (giingon, 12-13, 8 bilyon ka tuig ang milabay) kaysa karon (wala'y lima ka bilyon ka tuig ang milabay), makakuha kita duha ka bilyon nga mga mithi alang sa kanunay nga mga hapon. O tingali magkalainlain ang mga bahin sa uniberso sa lainlaing katulin?
Basaha usab: Unsa ang nahibal-an sa mga siyentista bahin sa edad ug pagpalapad sa uniberso?
Apan kung ang kantidad sa pagpalapad nausab, kini nagpasabut nga ang edad sa among uniberso dili sama sa among gihunahuna (gigamit sa mga siyentista ang pag-uswag sa uniberso). Kini, sa baylo, nagpasabut nga ang uniberso adunay lainlaing gidak-on, nga nagpasabut nga ang oras nga gikinahanglan alang sa usa ka butang nahitabo, lahi usab.
Sa bisan unsang kaso, ang kanunay nga Hubble mao ang hilisgutan sa mga mainit nga panaglalis sa komunidad sa astronomiya. Tungod kay ang bag-ong pagtuon nagdugang bisan pa daghang mga pangutana, ang pakigbatok sa kawalay kasiguruhan mahimong taas. Som-an, siyempre, ang atong pagsabut sa wanang mausab. Apan kung mahitabo kini, ang mga kosmologo kinahanglan mangita usa ka butang, unsa ang mahimong makiglalis. Kung unsa gyud ang ilang buhaton.