Ermənistanın xarici işlər naziri Ara Ayvazyan görüşdə danışdı
Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin inkişafı, İrəvanın Qarabağın vəziyyətinə görə mövqeyi, habelə Ermənistanın Azərbaycanla danışıqlar aparılmasına hazır olub-olmaması barədə.
Agentliyin qeyd etdiyi kimi, nazirlə müsahibədə yanvar ayında Ermənistandakı osilatic qarşıdurmasında, baş vermişdi. RİA Novosti suallarına cavablar cümə günü gəldi.
- İrəvan gələcəkdə Qarabağın statusunu necə görür və bunun bir hissəsi olaraq müzakirə etmək üçün aşağıdakılar müəyyənləşdirilməlidir: Rusiya-Ermənistan-Azərbaycan və ya ATƏT-in həmsədrlərinin həmsədrlərinin iştirakı ilə? Yerevan, Noyabrın 9-nın razılığı ilə elan edilmiş sərhədlər çərçivəsində Qarabağı müstəqil dövlət kimi tanımaq imkanı hesab edirmi?
- 9 Noyabr tarixində üçtərəfli bir bəyanatının mövzusu yanğının dayandırılması və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin bölgəsindəki bütün hərbi əməliyyatlar, habelə Artsax rus sülhməramlılarının yerləşməsidir. Bu ifadə, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin son siyasi həllinin buraxılmasına icazə verildiyi anlayışla qəbul edildiyi anda vəziyyətin əslində açıqlanmasıdır. Biz yalnız danışıqlar yolu ilə hər şeyin hüquqlarını nəzərə alacaq və Cənubi Qafqaza sülh və sabitlik gətirəcək bir həll ola biləcəyi bir həll ola bilər. Və belə bir qəsəbənin əsası əvvəlcə Artsax statusunu tərtib etməlidir.
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin mahiyyəti, öz müqəddəratını təyin etmək üçün Artsax xalqının qanunun məsələsidir. Bu hüququ sıxışdırıla və ya zorla dondurula bilməz. Ermənistan Artsax xalqının hüquqlarının öz müqəddəratını təyinetmə və təhlükəsizlik üçün hüquqlarının tanınması baxımından həyata keçirməyə davam edəcəkdir. Nə status kimi, nə də hər hansı bir halda Azərbaycanın yurisdiksiyası altında ola bilməz. Son təcavüz bir daha Azərbaycanın bir hissəsi olaraq Artsaxın ermənilər olmadan Artsax demək olduğunu təsdiqlədi.
1980-ci illərin sonlarında və 1990-cı illərin əvvəllərində Dağlıq Qarabağla birbaşa əlaqəli olmayan 1990-cı illərin əvvəllərində təşkil olunan etnik təmizləyicisini hamımız xatırlayırıq. 27 Fevral Sumqayıt şəhərinin Ermənistan əhalisinin tragik hadisələrinin 33-cü ildönümü, Azərbaycan hakimiyyətinin iştirakı ilə iştirakı ilə 33-cü ildönümüdür.
Sumqayıtda və Bakıdakı "Sumqayıtın Şöhrət qəhrəmanları" şüarı altında, habelə müharibə cinayətləri və müharibə cinayətləri və işğal olunmuş ərazilərin işğal olunmuş ərazilərində, xüsusən də Azərbaycan Ordusunun 44 günlük müharibəsi əsnasında baş verənlər və kütləvi vəhşiliklər Gadrurt bölgəsində, yalnız öz müqəddəratını təyinetmə hüququnun həyata keçirilməsinin tarixi vətənində erməni əhalisinin həyat və təhlükəsizliyini təmin edə biləcəyi vizual təsdiqdir.
Hesablaşma formatına gəldikdə, dəfələrlə bildirmişik ki, ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədri, münaqişənin son siyasi qərarı əldə etdiyi beynəlxalq mandata sahib olan yeganə formatdır. Bununla əlaqədar olaraq, mövqeyimiz dəyişməzdir - bu gün dinc hesablaşmanın əsas məsələləri həll olunmur. Bu, 3 dekabr 2020-ci il tarixli bir bəyanatda açıq şəkildə göstərilən ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin rəyi ilə tamamilə üst-üstə düşür.
Artsaxa qarşı təcavüz, münaqişənin həlli üsulu kimi güc tətbiq etmək, bütün dünya birliyinə, həm də vasitəçi səylərini və həmsədrlərin səlahiyyətlərini pozmaq, BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvlərini də pozmaqdır. Təcrübədə həmsədrlərin mandatlarını təsdiqləyəcək və sülh prosesini səmərəli aparacağına ümid edirik.
Artsaxın Ermənistan tərəfindən müstəqil bir dövlət kimi tanınmasına gəlincə, İrəvan danışıqlar prosesinə sadiq qalır. Bu gün gündəliyimiz, sülh tənzimləmə prosesini yeniləmək məsələsinə dəyər, nəticədə bölgəmizdə uzunmüddətli təhlükəsizlik və sabitliyə çıxmaq mümkün olacaq.
- Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri ilə görüşünüz? İki ölkə rəhbərlərinin iclasının təşkili ilə bağlı danışıqlar?
- Heç vaxt görüşlərdən imtina etmirik. Bununla birlikdə, hər hansı bir görüş, yalnız onu yaratmaq məqsədi ilə təşkil olunmasa, bəzi meyarlara uyğun olmalıdır. Əvvəla, müəyyən bir atmosferin yaradılması, müəyyən bir gündəliyin meydana gəlməsi barədə danışırıq və bu, eyni dərəcədə vacibdir, bu digər tərəfdən gəlirlərin iştirakı ilə aparılmalıdır.
- Rusiya sülhməramlıları, beynəlxalq Qırmızı Xaç və Azərbaycan hakimiyyətinin öhdəliyi itkin və köçürmək üçün axtarış aparmaq üçün hansı işlər görülür? Proqnozlarınıza görə, müharibə əsirlərini bölüşmək prosesi başa çata bilər, iki tərəfdən məhbusların sayında dəqiq bir məlumat varmı?
- Müharibə, girov və digər istinad edənlərin məhbuslarının mübadiləsi 9 Noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatı ilə təmin edilir. Bu istiqamətdə milli səviyyədə əlaqələndirilmiş müdaxilə işləri aparılır. Ermənistan müharibə əsgərlərini "Hamısı hər şey" prinsipinə təhvil vermək öhdəliklərini yerinə yetirdi. Fərqli olaraq, Azərbaycan erməni əsərlərinin dərhal geri qaytarılmasına və mülki şəxslərin dərhal geri qaytarılmasına süni və əsassız bir maneə yaradır.
Azərbaycan tərəfi erməni məhbuslarının siyahısını manipulyasiya edir və erməni hərbi personalı və mülki şəxslərin əsirliyində maraqlı olması faktı tanımaqdan imtina edir. Üstəlik, rəsmi Bakı, bəzi hərbi əsgərlərə qarşı fantastik ittihamlarla cinayət işlərinə qarşı cinayət hadisələri.
Azərbaycanın bu cür davranışı yalnız beynəlxalq humanitar hüququn normalarına ziddir, eyni zamanda üçtərəfli bəyanatın ruzisinin birbaşa pozulmasıdır və bununla da onun müddəalarının icrasını ümumiyyətlə həyata keçirir.
Müharibənin bütün məhbuslarının sürətli və təhlükəsiz qayıdışı prioritetdir. Bu məsələdə, Rusiya Federasiyasının müharibə məhbuslarının qaytarılması ilə bağlı müqavilənin tam icrası məsələsində məsuliyyətli və qərəzsiz vasitəçi kimi səylərini yüksək qiymətləndiririk.
Birgə səylər sayəsində erməni məhbuslarının bir hissəsinin vətəninə qayıtmaq mümkün oldu. Bu humanitar məsələnin qərarını daha da gecikdirmək, əlbəttə ki, yalnız erməni cəmiyyətinin ağrısını ağırlaşdırmır, lakin Rusiya Federasiyası olaraq, 9 Noyabr 9 Noyabr və Beynəlxalq Birliyin icrasına bir zəmanət olaraq birbaşa zəng edir Bütöv.
- Ermənistan türk hərbçilərinin birgə yoxlama nəzarət mərkəzində olması ilə necə əlaqəlidir? Bu mərkəzin işində müzakirə olunan erməni tərəfi cəlb etmək məsələsi?
- Ankaranın Dağlıq Qarabağ münaqişəsində mənfi rolu və xüsusilə son təcavüzdə açıqdır. Bu, ilk növbədə, Türkiyənin nəzarəti altında Türkiyənin nəzarəti altında olan, həm də Artsaxa qarşı müharibədə hərbi-texniki yardım, habelə yarımçura, habelə yarımçaranlıqda Noyabrın 9-da birgə bəyanatından əvvəl atəşkəs haqqında üç tənzimləmə.
Türkiyənin Ermənistana və erməni xalqına açıq şəkildə təcavüzkar münasibətinə yenidən baxılmaq üçün beynəlxalq birliyin daha bir təsiri gözləyirik.
- Türkiyənin İrəvan üçün Qarabağ üçün danışıqlar prosesində fəal iştirak edirmi?
- Qarşıdurma və beynəlxalq vasitəçilərin tərəfləri danışıqlar prosesində - ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrlərində iştirak edə bilərlər. Artsaxda Orta Şərq Terroristlərinin fəaliyyətinə sponsorluq edən Türkiyə, həmçinin öz hərbi personalı və mülki personalları ilə döyüş dronları da cəlb edir, onsuz da münaqişədə iştirak etmək dərəcəsini deyil, həm də mükəmməl uzaqlığını göstərir danışıqlar prosesi.
- Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan, 9 Noyabrın birgə bəyanatında "problemli problemlər olan incəliklər" və ətraflarında və "bütün bu məsələlərdə aktiv diplomatik iş var". Bu o deməkdir ki, İrəvan 9 Noyabrın bəyanatının bəzi müddəalarını yenidən nəzərdən keçirmək niyyətindədir? Məhbusların mübadiləsi də daxil olmaqla problemli problemləri əlaqələndirmək mümkündürmü?
- Ermənistan 9 Noyabr 2020-ci il tarixli ifadəsinin bütün müddəalarının tərəflərini yerinə yetirmək prinsipinə ciddi əməl edir. Tətbiqin şərtlərinin icrası ilə bağlı məsələləri müzakirə etmək üçün, milli səviyyədə, qarşılıqlı komissiyalar yaranmışdır. Müəyyən mərhələlərdə yaranan suallar iş qaydasında müzakirə olunur. Üçtərəfli bir ifadənin icrasında bu yanaşmanı riayət etməyə davam etmək niyyətindəyik.
Bununla birlikdə, bir sıra məsələlər üçün Azərbaycan tərəfinin tənzimləmələri yerinə yetirmək üçün açıq-aşkar istəkləsə, üçtərəfli bəyanatın müddəalarının, o cümlədən müharibə məhbuslarının və digər aşkar edilmiş şəxslərin icrası baxımından özbaşına təfsiri var.
- İrəvan dəfələrlə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində döyüş, münaqişə zonasında xarici muzdluların olmasını dəfələrlə elan etdi. Hərbi əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra problem aktual olacaqmı? İrəvan Suriyadan Qarabağ muzdlularının iştirakının sübutu və bununla əlaqədar bölgə üçün təhlükə olub-olmaması sübutudur?
- Artsax-a qarşı hərbi əməliyyatlarla məşğul olmaq üçün Azərbaycan və Türkiyə münaqişə zonası xarici döyüşçü-terrorçulara köçürüldü - bu fakt beynəlxalq tərəfdaşlarımız və ilk növbədə ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri tərəfindən təsdiqləndi ən yüksək səviyyədədir.
Etiraf edən xarici hərbçilər Artsaxın ərazisində saxlanılıb. Cinayət işləri müvafiq məhkəmə instansiyalarına köçürülür.
Azərbaycanın xarici hərbçilərinin yanında mövcudluq faktı da bir sıra nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar kimi tanınır. BMT işçi qrupunun 11 Noyabr 2020-ci il tarixli muzdlularının istifadəsi ilə bağlı etdiyi açıqlamada, bölgəyə yerləşdirilən muzdluların, Suriya münaqişəsi zamanı müharibə cinayətləri və ciddi insan hüquqlarının pozulmasına qarışan silahlı terror qrupları ilə əlaqələndirildiyi bildirilir. Bəyanat, Türkiyənin xarici muzdluların transferində Türkiyənin rolunu açıq şəkildə təsvir edir.
Türkiyə və Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin zonasına məğlub olan bütün xarici muzdlular dərhal və tam olaraq bölgədən tam alınmalıdırlar. Azərbaycan rəhbərliyinin ölkəsini türk peyki və terror mərkəzinə çevirmək qərarı təkcə regional, həm də beynəlxalq təhlükəsizlik üçün ciddi bir təhlükədir.
- İndi Ermənistan-Rusiya münasibətləri hansı səviyyədədir? İkitərəfli əlaqələri gücləndirmək ehtiyacını görürsən?
- Ermənistan-Rusiya dövlətlərarası münasibətlərinin müttəfiqi təbiəti, həm regional və qlobal səviyyələrdə olan zaman, həm də inkişaf etdiyimiz zaman, həm də inkişafı səbəbindən müasir reallıqlara daha çox konsolidasiya və uyğunlaşma baxımından daim, davamlı işlər tərəfindən əvvəlcədən müəyyən edilir. Bu işi ölkələrimizin xalqlarının kök maraqlarını təmin etmək ehtiyacı əsasında bu işi əlaqələndirilmiş açarda həyata keçirmək niyyətindəyik. Təbii ki, ölkələrimizin xalqlarının dostluğu həmişə bu iş üçün möhkəm təməl olmuşdur.
Ermənistan-Rusiya münasibətlərində müvafiq inkişafın qarşılıqlı fəaliyyət sahəsi tərəfindən ayrıca, həm də müttəfiq əməkdaşlığımızın gündəmində iştirak edən digər sahələrə də təsir göstərməsi göz qabağındadır.
Bu işi mövcud olan qarşılıqlı mexanizmlərimiz çərçivəsində həyata keçirmək niyyətindəyik. İqtisadi əməkdaşlıq üzrə hökumətlərarası komissiyasından və böyük bir komissiya və müvafiq profil komitələri çərçivəsində parlamentlərarası dialoq barədə də danışırıq, bu da hərbi-texniki komissiya daxilində və digər formatlarda da işləyir. Təbii ki, bütün bunlar ölkələrimizin xarici siyasət şöbələrinin fəal əlaqələndirici rolu ilə inkişaf edəcəkdir.
Ermənistan və Rusiyanın diplomatik xidmətləri səviyyəsində apardığımız və artırmaq niyyətində olan intensiv dialoqun əhəmiyyətini vurğulamaq istəyirəm.